احتمالا برای شما هم پیش آمده که بعد از دیدن سرعت تغییرات و پیشرفت در زمینه هوش مصنوعی با خود فکر کرده باشید که چقدر به ایجاد یک ابرهوش مصنوعی که از تفکر انسان پیشی می‌گیرد نزدیک هستیم؟
واقعیت این است که درحالی که هنوز به چنین مرحله‌ای نزدیک نشدیم، اما با توجه به توسعه هوش‌مصنوعی پیشرفته‌تر، سرعت رسیدن به آن در حال افزایش است. توسعه هوش مصنوعی به قدری سرعت یافته که بتواند در آینده‌ای نه چندان دور، موجوداتی با هوش بالاتری از هوش انسان ایجاد کند. چنین موجوداتی می توانند اختراعات انسان را برای همیشه تغییر دهند؛ زیرا می‌توانند از هوش انسانی پیشی گرفته و به دستاوردهای مافوق بشری دست یابند. اما برای درک بهتر این مسئله نیاز است که در ابتدا با انواع مختلف هوش مصنوعی آشنا شویم. به همین خاطر ما در ادامه این مقاله به توضیح 4 نوع هوش مصنوعی در سال 2024 می‌پردازیم.
فراز و نشیب‌های هوش مصنوعی
هوش مصنوعی در دهه‌های 1950 و 1960 پیشرفت‌های چشمگیری داشت، زیرا دانشمندان کامپیوتر، ریاضی‌دانان و متخصصان در سایر زمینه‌ها، الگوریتم‌ها و سخت‌افزارها را بهبود بخشیدند. اگرچه پیشگامان هوش مصنوعی ادعا می‌کردند که ماشین‌های فکری قابل مقایسه با مغز انسان، پدیده‌هایی قریب الوقوع هستند، اما به مرور مشخص شد که این هدف دست نیافتنی است و پشتیبانی از این حوزه کاهش یافت.
تحقیقات هوش مصنوعی چندین فراز و نشیب را پشت سر گذاشت تا اینکه در حدود سال 2012 دوباره ظهور کرد و توسط عده‌ی زیادی از متخصصان، مورد توجه قرار گرفت.
امروزه علاقه مردم به هوش مصنوعی به اوج بی‌سابقه‌ای رسیده است و هر روز پیشرفت‌هایی در کاربردهای آن صورت می‌گیرد. برنامه‌های مولد هوش مصنوعی مانند ChatGPT بحث‌های زیادی را در جامعه هوش مصنوعی و گفتمان اجتماعی عمومی ایجاد کرده‌اند. با گسترش مدل‌های مختلف هوش مصنوعی مولد، هوش مصنوعی اکنون ابزاری در دسترس است که می‌تواند متن، تصاویر و صدای منحصربه‌فردی ایجاد کند که حداقل در ابتدا از محتوای ساخته شده توسط انسان قابل تشخیص نیستند. در حالی که بسیاری از افراد، از این چشم انداز هیجان زده هستند، هوش مصنوعی مولد قبلاً به دلیل عدم خلاقیت در ابعاد هنری مورد انتقاد قرار گرفت و استفاده تجاری از آن حتی تا حدی به اعتصاب نویسندگان و بازیگران منجر شد.
اما آینده‌ی هوش مصنوعی با توجه به انواع مختلف آن چگونه رقم می‌خورد؟
هوش مصنوعی و انواع آن
اگرچه هوش مصنوعی مولد در چند سال گذشته به سرعت رشد کرده است، اما هنوز با هوش مصنوعی فوق‌هوشمند فاصله زیادی دارد. هوش مصنوعی مولد فقط می‌تواند متن، تصویر و صدا را با کیفیتی نزدیک به انسان ایجاد کند. اما یک برنامه هوش مصنوعی نمی‌داند که آیا داده‌هایی که در اختیار کاربر قرار می‌دهد به روز هستند یا خیر، همانطور که نمی‌داند آیا توصیه‌های دقیقی را در اختیار کاربر قرار می‌دهد یا خیر.
اما چه چیزی تفاوت بین مدل‌های هوش مصنوعی مولد فعلی ما و هوش مصنوعی فوق‌هوشمند را تعیین می‌کند؟
درواقع هوش مصنوعی را می‌توان بر اساس قابلیت‌ها یا عملکردهای آن، طبقه بندی کرد.
4 نوع هوش مصنوعی:
4 نوع هوش مصنوعی مبتنی بر ویژگی‌های آن وجود دارد. دو نوع اول متعلق به هوش مصنوعی ضعیف است، یعنی هوش مصنوعی که برای انجام یک محدوده خاص از وظایف آموزش دیده است. دو نوع دیگر که البته هنوز محقق نشده‌اند، در دسته‌ای قرار می‌گیرند که به آن هوش مصنوعی قوی می‌گویند.
برای آشنایی بهتر با هوش مصنوعی ضعیف و قوی، به این مقاله رجوع کنید.
هوش مصنوعی ضعیف
1. هوش مصنوعی واکنشی
الگوریتم‌های هوش مصنوعی واکنشی فقط بر روی داده‌های فعلی کار می‌کنند و عملکرد محدودی دارند. این نوع هوش مصنوعی هیچ حافظه کاربردی خاصی ندارد، به این معنی که نمی‌تواند از تجربیات قبلی برای هدایت اقدامات فعلی و آینده خود استفاده کند. بسیاری از مدل‌های هوش مصنوعی و یادگیری ماشین، در این دسته قرار می‌گیرند. این مدل‌ها برگرفته از ریاضیات آماری، می‌توانند مقادیر زیادی داده را در نظر بگیرند و خروجی‌های به ظاهر هوشمندی را تولید کنند.
با این حال، هوش مصنوعی واکنشی بسیار محدود است. زیرا در زندگی واقعی، بسیاری از اعمال ما واکنشی نیستند؛ چراکه ممکن است همه اطلاعات لازم را برای واکنش قطعی نداشته باشیم. با این حال، انسان‌ها استاد پیش بینی هستند و حتی بر اساس اطلاعات ناقص، می‌توانند برای موارد غیرمنتظره آماده شوند. اما هوش مصنوعی واکنشی، نمی‌تواند با داده‌های ناقص سر و کله بزند. به همین خاطر وارد عمل شدن هوش مصنوعی واکنشی با اطلاعات ناقص، یکی از نقاط هدف در توسعه آن بوده است. بنابراین محققان در تلاشند تا نسل بعدی هوش مصنوعی را با قابلیت‌های حافظه و یادگیری توسعه دهند.
2. ماشین های حافظه محدود
هوش مصنوعی مبتنی بر حافظه محدود می‌تواند به طور موقت داده‌های تجربیات گذشته را ذخیره کند. در سال 2012، بر اساس درک ما از عملکرد درونی مغز، الگوریتمی در هوش مصنوعی ساخته شد که نحوه اتصال نورون‌های ما را تقلید می‌کرد. یکی از ویژگی‌های یادگیری عمیق این است که هر چه داده‌های بیشتری در آن وارد شود، هوشمندتر می شود.
یادگیری عمیق، قابلیت‌های تشخیص تصویر هوش مصنوعی را بسیار بهبود بخشید و به زودی انواع دیگری از الگوریتم‌های هوش مصنوعی مانند یادگیری تقویتی عمیق متولد شدند. این مدل‌های هوش مصنوعی در جذب ویژگی‌های داده‌های آموزشی بسیار بهتر هستند، اما مهم‌تر از آن، می‌توانند در طول زمان بهبود یابند.
با وجود همه این پیشرفت‌ها، هوش مصنوعی همچنان از هوش انسانی عقب‌تر است. مهم‌تر از همه، برای یادگیری کارهای ساده به حجم زیادی از داده نیاز دارد. در حالی که یک مدل را می‌توان برای بهبود بیشتر، آموزش داد، تغییرات در محیط آموزشی هوش مصنوعی آن را مجبور می‌کند که به طور کامل از ابتدا بازآموزی شود. به عنوان مثال یادگیری زبان را در نظر بگیرید: هنگامی که ما یک زبان دوم را یاد می‌گیریم، یادگیری زبان سوم و چهارم نسبتا آسان‌تر می‌شود؛ اما برای هوش مصنوعی یادگیری یک زبان تاثیری در سختی و آسانی یادگیری زبان‌های دیگر ندارد.
هوش مصنوعی قوی
3. نظریه ذهن
قابلیت تئوری ذهن به توانایی یک ماشین هوش مصنوعی برای نسبت دادن حالات ذهنی به موجودات دیگر اشاره دارد. این اصطلاح که از روانشناسی گرفته شده است، به هوش مصنوعی این توانایی را می‌دهد که انگیزه‌ها و مقاصد موجودات دیگر مثل: باورها، احساسات و اهداف آن‌ها را استنباط کند. البته این نوع هوش مصنوعی هنوز توسعه نیافته است.
هوش مصنوعی احساسی، که در حال حاضر در دست توسعه است، با تجزیه و تحلیل گفتار، تصاویر و انواع دیگر داده‌ها، هدف شناسایی، شبیه‌سازی، نظارت و پاسخ مناسب به احساسات انسان را دنبال می‌کند. اما این توانایی، در حالی که به طور بالقوه در مراقبت‌های بهداشتی، خدمات مشتری، تبلیغات و بسیاری از زمینه‌های دیگر ارزشمند است، از سطح هوش مصنوعی نظریه ذهن فاصله دارد. دومی نه تنها قادر است نحوه رفتارش با انسان‌ها را بر اساس توانایی‌اش در تشخیص حالات عاطفی آن‌ها تغییر دهد، بلکه می‌تواند آن‌ها را نیز درک کند.
درک، همانطور که به طور کلی تعریف می‌شود، یکی از موانع بزرگ هوش مصنوعی است. هوش مصنوعی که قادر به ترسیم پرتره یک شاهکار است هنوز نمی‌داند چه چیزی نقاشی کرده است و می‌تواند بدون درک جمله‌ای که می‌گوید مقالات طولانی بنویسد. اما هوش مصنوعی که به حالت تئوری ذهن برسد، بر این محدودیت غلبه خواهد کرد.
4. هوش مصنوعی خودآگاه
انواع هوش مصنوعی که در بالا توضیح داده شد، پیش‌نیاز ماشین‌های خودآگاه هستند. ماشین‌های خودآگاه سیستم‌هایی هستند که هم از حالات درونی خود و هم از حالات درونی دیگران آگاهند. این اساساً به این معنی است که هوش مصنوعی با هوش انسان قابل مقایسه است و می‌تواند همان احساسات، خواسته‌ها یا نیازها را تقلید کند. البته که این یک هدف بسیار دور است که ما نه الگوریتمی از آن داریم و نه سخت افزاری.
کلام آخر
هوش مصنوعی پدیده‌ی پرتکرار و پرطرفدار این روزهای دنیای بشری است. این پدیده در طول سال‌ها، فراز و نشیب‌های زیادی را طی کرده است اما در حال حاضر بیشتر از هر زمان دیگری به اوج توسعه خود نزدیک است. این توسعه و پیشرف می‌تواند به مرور زمان تکنولوژی‌ای بسازد که از انسان هم پیشی می‌گیرد. اما برای درک چنین مرحله‌ای ابتدا باید با 4 نوع هوش مصنوعی آشنا شد. </p>
منبع
4 Main Types of Artificial Intelligence
